ADVERTISEMENT
Beranda Undak Usuk Basa Sunda, Begini Macam-Macam Penggunaannya yang Tepat!

Undak Usuk Basa Sunda, Begini Macam-Macam Penggunaannya yang Tepat!

1 hari yang lalu - waktu baca 9 menit
Undak Usuk Basa Sunda, Begini Macam-Macam Penggunaannya yang Tepat! (Source: Pixabay/@OrnaW)

Bahasa Sunda memiliki konsep undak usuk atau lebih dikenal sebagai tingkatan bahasa yang mencerminkan kesopanan dan penghormatan terhadap lawan bicaranya. 

Dalam kehidupan sehari-hari masyarakat Sunda, penggunaan bahasa tidak hanya sekadar alat komunikasi, tetapi juga mencerminkan sikap hormat dan tata krama. Inilah yang dikenal sebagai undak usuk dalam basa Sunda, sebuah sistem tingkatan bahasa yang mengatur cara berbicara berdasarkan siapa lawan bicara kita. 

Mulai dari berbicara dengan teman sebaya hingga kepada orang yang lebih tua atau dihormati, pemakaian undak usuk menjadi kunci penting dalam menjaga kesopanan dalam pergaulan yang menjadi bagian dari budaya dan komunikasi.

Baca Juga: 7 Genre Musik Khas Sunda

3 Tingkatan Basa Sunda

1. Basa Loma

Digunakan saat bicara dengan teman sebaya, yang sudah akrab, atau usia yang sama atau lebih muda. Bahasa ini bersifat santai, tidak terlalu kasar maupun terlalu halus.

Contoh: Nepangkeun nami abdi Putri… (perkenalkan nama saya Putri…) yang cocok untuk suasana informal

2. Basa Lemes

Lebih halus dan sopan, dipakai saat berbicara dengan orang tua, guru, atau orang terhormat. Ada dua subtipe:

  • Lemes keur sorangan (bahasa halus untuk diri sendiri)

  • Lemes keur batur (lebih halus lagi untuk lawan bicara)

Contoh: Lebet ka jero, Pun bapa nuju tuang (silakan masuk, Bapak sedang makan)

3. Basa Kasar

Bahasa ini digunakan saat marah atau berbicara dengan sangat akrab (contoh teman sangat dekat), namun dalam budaya Sunda, sebaiknya dihindari karena kerap menyinggung perasaan.

Baca Juga: Pemimpin Ideal: Kiprah dan Nilai Kepemimpinan dalam Tradisi Sunda

Kamus Undak Usuk Basa Sunda 

Basa Loma

Basa Lemes

(Keur ka sorangan)

Basa Lemes

(Keur ka batur)

Abus, asup

Lebet

Lebet

Acan, tacan, encan

Teu acan

Teu acan

Adi

Adi

Rai, rayi

Ajang, keur, pikeun

Kanggo

Haturan

Ajar

Ajar

Wulang, wuruk

Aji, ngaji

Ngaji

Ngaos

Akang

Akang

Engkang

Aki

Pun aki

Tuang Eyang

Aku, ngaku

Aku, ngaku

Angken, ngangken

Alo

Pun alo

Kapiputra

Alus

Sae

Sae

Ambeh, supaya, sangkan

Supados

Supados

Ambek

Ambek

Bendu

Ambe, ngambeu

Ngambeu

Ngambung

Amit, amitam

Permios

Permios

Anggel

Bantal

Bantal, kajang mastaka

Anggeus, enggeus

Rengse

Parantos

Anjang, nganjang

Ngadeuheus

Natamu

Anteur, nganteur

Jajap, ngajajapkeun

Nyarengan

Anti, dago, ngadagoan,

Ngantosan

Ngantosan

Arek

Bade, seja

Bade, seja

Ari

Dupi

Dupi

Asa, rarasaan

Raraosan

Raraosan

Asal

Kawit

Kawit

Aso, ngaso

Ngaso

Leleson

Atawa

Atanapi

Atanapi

Atoh, bungah

Bingah

Bingah

Awak

Awak

Salira

Awewe

Awewe

Istri

Babari, gampang

Gampil

Gampil

Baca

Aos

Aos

Badami

Badanten

Badanten

Bae, keun bae

Sawios, teu sawios

Sawios, teu sawios

Bagea

Bagea

Haturan

Baheula

Kapungkur

Kapungkur

Baju

Baju

Raksukan, anggoan

Bakti

Baktos

Baktos

Balik, mulang

Wangsul

Mulih

Balur

Balur

Lulur

Bangga

Sesah

Sesah

Bapa

Pun Bapa

Tuang Rama

Bareng, reujeung

Sareng

Sareng

Bareto

Kapungkur

Kapungkur

Batuk

Bantuk

Gohgoy

Batur

Babaturan

Rerencangan

Bawa

Bantun

Candak

Beak

Seep

Seep

Beda

Benten

Benten

Beja

Wawartos

Wawartos

Bener, enya

Leres

Leres

Bengek, mengi

Asma

Ampeg

Bere, mere

Maparin, masihan

Ngahaturaan, ngaleler

Berekah

Pangesto, pangestu

Damang, wilujeng

Beuki

Beuki, seneng

Sedep

Beulah

Palih

Palih

Beuli, meuli

Meser

Ngagaleuh

Beunang

Kenging

Kenging

Beungeut

Beungeut

Pameunteu, raray

Beurang

Siang

Siang

Beurat

Abot

Abot

Beuteung

Padaharan

Patuangan, lambut

Bibi

Pun bibi

Tuang bibi

Bikeun, mikeun

Maparinkeun

Ngahaturkeun,nyanggakeun

Bilang, milang

Ngetang

Ngetang

Birit, bujur

Birit, bujur

Imbit

Bisa

Tiasa

Tiasa

Bisi

Bilih

Bilih

Biwir

Biwir

Lambey

Boa

Tiasa jadi

Tiasa jadi

Boga

Gaduh

Kagungan

Buang, ngising

Miceun

Kabeuratan

Budak

Budak

Murangkalih

Bujal

Bujal, puser

Udel

Buka puasa

Buka

Bobor

Bukti

Buktos

Buktos

Bulan

Sasih

Sasih

Bungah, gumbira

Bingah

Bingah

Burit

Sonten

Sonten

Buru

Bujeng

Bujeng

Butuh

Perlu

Peryogi

Cabak, nyabak

Nyabak

Cepeng

Cageur

Pangesto, pangestu

Damang

Calana

Calana

Lancingan

Cangkeng

Cangkeng

Angkeng

Caram, carek, nyarek

Nyarek

Ngawagel

Carang, langka

Awis

Awis

Carek, nyarekan

Nyarekan

Nyeuseul

Carita, nyarita, ngomong

Nyanggem

Nyarios

Cenah

Cenah

Saurna

Cekel, nyekel

Nyekel

Nyepeng

Celuk,nyeluk,gero,ngageroan

Nyauran

Ngagentraan

Ceuli

Ceuli

Cepil

Ceurik

Ceurik

Nangis

Cicing

Matuh

Calik, linggih

Ciduh

Ciduh

Ludah

Cik, cing

Cobi

Cobi

Cikal

Cikal

Putra pangageungna

Ciling, pacilingan

Kakus

Jamban

Ciri

Tanda

Tawis

Cium, nyieum

Nyieum

Ngambung

Cokot, nyokot

Ngabantun

Nyandak

Cukup, mahi

Cekap

Cekap

Cukur, dicukur

Dicukur

Diparas

Cunduk, dating

Dongkap

Sumping, rawuh

Daek

Daek, purun

Kersa

Dagang

Dagang

Icalan

Dahar

Neda

Tuang

Dangdan

Dangdan

Dangdos

Dapur

Dapur

Pawon

Denge, ngadenge

Nguping, mireng

Ngadangu

Deukeut

Caket

Caket

Didik, ngadidik

Ngatik

Miwuruk, mitutur, miwejang

Diri

Diri

Salira

Diuk

Diuk

Calik, linggih

Duga, kaduga

Kaduga

Kiat

Duit

Artos

Artos

Dumeh, lantaran

Jalaran

Ku margi

Eling, inget

Emut

Emut

Emboh, tambah

Tambih

Tambih

Era

Isin

Lingsem

Embung

Alim

Teu kersa

Enggon

Pamondokan

Pangkuleman

Eukeur, keur

Nuju

Nuju

Eusi, ngeusian

Ngalebetan

Ngalebetan

Euweuh

Teu aya

Teu aya

Gancang

Enggal

Enggal

Ganti

Ganti

Gentos

Gardeng, reregan

Gardeng

Lalangse

Gawe

Gawe

Damel

Gede

Gede

Ageung

Gelung

Gelung

Sanggul

Genah, ngeunah

Raos

Raos

Gering

Udur

Teu damang

Getol

Getol

Kersaan

Geulang

Geulang

Pinggel

Geura, pek, heg

Geura, mangga

Mangga

Geuwat

Enggal

Enggal

Gigir, gigireun

Gigireun

Gedengeun

Gimir

Gimir

Rentag manah

Gogoda, cocoba

Cocoba

Cocobi

Goreng

Goreng

Awon

Gugu, ngagugu

Nurut

Tumut

Haben

Haben

Teras-terasan

Hadir, ngahadiran

Nungkulan

Ngaluuhan

Hal, perkara

Perkawis

Perkawis

Halis

Halis

Kening

Hampura, maap

Hapunten

Hapunten, haksama

Hareup

Payun

Payun

Harga

Harga

Pangaos

Harti

Hartos

Hartos

Hate

Hate

Manah

Hawatir,watir,karunya

Watir

Hawatos

Hayang

Hoyong

Palay

Helok

Heran

Hemeng

Hese, susah, pelik

Sesah

Sesah

Heuay

Heuay

Angob

Heubeul, lawas

Heubeul

Lami

Heug, seug

Mangga

Mangga

Hili, tukeur

Liron

Gentos

Hirup

Hirup

Jumeneng

Hudang

Hudang

Gugah

Huntu

Huntu

Waos

Hutang

Hutang

Sambetan

Iber, beja, warta

Wartos

Wartos

Idin

Widi

Widi

Igel

Igel

Ibing

Iket

Totopong

Udeng

Ilik, ngilikan

Ningalan

Ningalan

Ilu, ngilu

Ngiring

Ngiring

Imah

Rorompok

Bumi

Impi, ngimpi

Impen, ngimpen

Impen, ngimpen

Imut

Imut

Mesem

Incu

Pun incu

Tuang putu

Indit, miang

Mios

Angkat, jengkar

Indung

Pun biang

Tuang ibu

Inggis, risi

Inggis, risi

Rempan

Injeum, nginjeum

Nambut

Nambut

Inum, nginum

Leueut, ngaleueut

Leueut, ngaleueut

Irung

Irung

Pangambung

Isuk, isukan

Enjing

Enjing

Itung

Itung

Etang

Iwal, kajaba

Kajaba

Kajabi

Jaga

Jaga

Jagi

Jalma, jelema

Jalmi

Jalmi

Jauh

Tebih

Tebih

Jawab

Walon

Waler

Jero

Lebet

Lebet

Jeung

Sareng

Sareng

Jiga

Jiga

Sapertos,sakarupi

Jual

Ical

Ical

Jugjug

Bujeng

Bujeng

Juru, ngajuru

Ngalahirkeun

Babar

Kabeh, kabehanana

Sadayana

Sadayana

Kabur, minggat

Minggat

Lolos

Kacida, naker

Kalintang

Kalintang, teu kinten

Kajeun, keun bae

Sawios

Sawios

Kakara, karek

Nembe

Nembe

Karembong

Kekemben

Kekemben

Kari, tinggal

Kantun

Kantun

Kasakit, nyeri

Kasakit, kanyeri

Kasawat

Katara, kaciri

Katawis

Katawis

Kapalang, kagok

Kapambeng

Kapambeng

Kawas

Sapertos

Sapertos

Kawin

Nikah, jatukrami

Jatukrami,rendengan

Kede

Kenca

Kiwa

Kejo, sangu

Sangu

Sangu

Kelek

Kelek

Ingkab

Kesang

Karinget

Karinget

Keur, pikeun

Kanggo

Kanggo, haturan

Kiih

Kahampangan

Kahampangan

Kolot

Kolot

Sepuh

Kongkorong

Kangkalung

Kangkalung

Kop, pek

Mangga

Mangga

Kuat

Kiat

Kiat

Kudu

Kedah

Kedah

Kumbah

Kumbah

Wasuh

Kumis

Kumis

Rumbah

Kumpul

Kempel

Kempel

Kungsi

Kantos

Kantos

Kurang

Kirang

Kirang

Kuring, sim kuring

Abdi, sim abdi

Sim abdi

Labuh

Labuh

Geubis

Lahun, ngalahun

Ngalahun

Mangkon

Lain

Sanes

Sanes

Laju

Lajeng

Lajeng

Laki, lalaki

Lalaki

Pameget

Laku, payu, laris

Pajeng

Pajeng

Lalajo

Nongton

Nongton

Lamun, upama

Upami

Upami

Lanceuk

Pun lanceuk

Tuang raka

Lantaran, sabab

Jalaran, sabab

Mari

Leho

Leho

Umbel

Letah

Letah

Ilat

Leungeun

Leungeun

Panangan

Leungit

Leunit

Ical

Leutik

Alit

Alit

Leuwih

Langkung

Langkung

Lila

Lami

Lami

Mahal

Awis

Awis

Maksud

Maksad

Maksad

Malarat, miskin

Jalmi teu gaduh

Teu kagungan nanaon

Malem

Wengi

Wengi

Malik

Malik

Mayun

Mamayu

Mamayu

Mamajeng

Mangka, sing, muga

Mugi

Mugi

Maot

Maot

Pupus, tilar dunga

Marhum

Marhum, jenatna

Marhum, suargi

Memeh, samemehna

Sateuacanna

Sateuacanna

Mending, leuwih hade

Langkung sae

Langkung sae

Meujeuhna

Meujeuhna

Cekap

Meueun

Panginten

Panginten

Mimimti, mimitina

Kawitna

Kawitna

Minangka

Etang-etang

Etang-etang

Mindeng, remen

Sering

Sering

Minyak

Lisah

Lisah

Muga

Mugi

Mugia

Mupakat, rempug

Mupakat, rempug

Rempag

Murah

Mirah

Mirah

Najan, sanajan

Sanaos

Sanaos

Ngan

Mung

Mung

Ngaran

Wasta, nami

Jenengan, kakasih

Ngeunah

Ngeunah

Raos

Ngora

Ngora

Anom

Nini

Pun nini

Tuang eyang

Nyaho

Terang

Uninga

Nyaring

Nyaring

Teu acan kulem

Nyolowedor

Nyolowedor

Midua maha

Obat, ubar

Obat, ubar

Landog

Ogan, ondang

Ondang

Ulem

Ome,ngomean,menerkeun

Ngalereskeun

Ngalereskeun

Paham

Paham,ngartso

Ngartos

Paju, maju

Majeng

Majeng

Pake, make

Nganggo

Nganggo

Palangsiang, bias jadi

Tiasa jadi

Tiasa jadi

Palire, malire

Malire

Merhatoskeun

Pamajikan

Pun bojo

Tuang rayi

Pancuran, kamar mandi

Jamban

Jamban

Pandeuri

Ti pengker

Ti pengker

Pang, pangna, nu matak

Nu mawi

Nu mawi

Panggih, manggih, nimu

Mendak

Mendak

Pangkat, kadudukan

Kadudukan

Kalungguhan

Pangku, mangku

Mangku

Mangkon

Panon

Panon

Soca

Pantar, sapantar

Sapantar

Sayuswa

Paribasa

Paripaos

Paripaos

Pariksa, mariksa

Mariksa

Marios

Parna

Repot

Wales

Paro, saparo

Sapalih

Sapalih

Pasti, tangtu

Tangtos

Tangtos

Pati, teu pati

Teu patos

Teu patos

Patuh, matuh

Matuh

Linggih

Payung

Payung

Pajeng

Pedah

Ku margi, jalaran

Rehing

Penta, menta

Neda, nyuhunkeun

Mundut

Pecak, mecak, nyoba

Nyobi

Nyobi

Pencet, mencetan

Meuseulan

Meuseulan

Percaya

Percanten

Percanten

Perlu

Perlu

Peryogi

Permisi

Permios

Permios

Peuting

Wengi

Wengi

Pihape, mihape

Wiat

Ngaweweratan

Piker

Piker

Manah

Piligenti

Piligentos

Piligentos

Pindah

Pindah

Ngalih

Pingping

Pingping

Paha

Pipi

Pipi

Damis

Poe

Dinten

Dinten

Poho

Hilap

Lali

Potong, popotongan

Patilasan

Patilasan

Puasa

Puasa

Saum

Puguh, tangtu

Tangtos

Tangtos, kantenan

Purun

Purun

Kersa

Rarabi

Rarabi

Garwaan

Raksa, pangraksa

Pangraksa

Panangtayungan

Ramo

Ramo

Rema

Rampes

Mangga

Mangga

Rasa, rumasa

Rumaos

Rumaos

Rea, loba

Seueur

Seueur

Receh

Receh

Artos alit

Reujeung

Bareng

Sareng

Reuneuh

Kakandungan

Bobot, ngandeg

Reureuh

Reureuh

Ngaso

Rieut

Rieut

Puyeng

Ripuh

Ripuh

Repot

Robah

Robah

Robih

Roko, ududeun

Rokok

Sesepeun

Rua, sarua

Sarupi, sami

Sarupi, sami

Rusuh, rurusuhan

Enggal-enggalan

Enggal-enggalan

Saba, nyaba

Nyanyabaan

Angkat-angkatan

Sabot

Keur waktu

Waktos

Sabuk, beubeur

Beubeur

Beulitan

Sadia

Sayagi

Sayagi

Sakeudeung

Sakedap

Sakedap

Salah

Lepat

Lepat

Salahsaurang

Salahsawios

Salahsawios

Salaki

Pun lanceuk

Caroge, tuang raka

Salamet

Salamet

Wilujeng

Salat, solat

Sambeang

Netepan

Salesma

Salesma

Pileg

Salempang, hariwang

Salempang

Salempang, rajeg manah

Salin, disalin

Disalin

Gentos

Samak

Amparan

Amparan

Sampak, nyampak

Nyampak

Nyondong, kasondong

Samping

Sinjang

Sinjang

Sanding, kasanding

Kasanding

Kasumpingan

Sanggeus

Saparantos

Saparantos

Sanggup

Sanggem

Sanggem

Sare

Mondok

Kulem

Sarerea

Sadayana

Sadayana

Sarta, jeungna deui

Sareng

Sareng

Sarua

Sami

Sami

Sasarap

Sasarap, neda

Tuang

Sawah

Sawah

Serang

Sejen

Sejen

Sanes

Seleh, nyelehkeun

Masrahkeun

Nyanggakeun,ngahaturkeun

Selewer, nyelewer

Midua hate

Midua manah

Semah

Tamu

Tamu

Sesa, kari

Kantun

Kantun

Sebut

Sebat

Sebat

Serah, nyerahkeun

Mirak

Mirak, ngeser

Seubeuh

Sesek

Wareg

Seuri

Seuri

Gumujeng

Siar, nyiar

Milari

Milari

Sibanyo

Sibanyo

Wawasuh

Sirah

Sirah

Mastaka

Sirit

Larangan

Larangan

Sisir

Pameres

Pameres

Soara, sora

Sora

Soanten

Sorangan

Sorangan

Nyalira

Sore

Sonten

Sonten

Sugan, manawi

Manawi

Manawi

Suku

Suku

Sampean

Sunat, nyunatan

Ngabersihan

Nyepitan

Sungut

Cangkem

Baham

Supaya

Supados

Supados

Surat

Serat

Serat, tetesan

Suweng

Suweng

Kurabu, gwang

Tabeat

Adat

Panganggo

Tadina

Awitna, kawitna

Kawitna

Tai

Kokotor

Kokotor

Taksir, ngira

Nginten-nginten

Nginten-nginten

Taktak

Taktak

Taraju

Talatah

Wiat saur

Wiat saur

Tambah

Tambih

Wuwuh

Tampa

Tampi

Tampi

Tanda, ciri

Tawis

Tawis

Tangen, katangen

Kanyahoan

Kauninga

Tangtung, nangtung

Nangtung

Ngadeg

Tanya

Taros

Pariksa

Tapi

Nanging

Nanging

Tarang

Tarang

Taar

Tarima

Tampi

Tampi

Tawar, nawar

Nawis

Mundut

Tayoh-tayohna

Rupina

Rupina

Teang, neangan

Milari

Milari

Tenjo, nenjo, nempo

Ningal

Ningali

Tepi

Dugi

Dugi

Tere

Tere

Kawalon

Tereh

Enggal

Enggal

Teleg, teureuy

Teleg

Telen

Tembang, nembang

Nembang

Mamaos

Tepi, nepi

Dugi

Dugi

Tepung

Tepang

Tepang

Terus

Teras

Teras

Teundeun

Simpen

Simpen

Tincak

Tincak

Dampal

Titah, nitah, jurung

Ngajurungan

Miwarangan

Tonggong

Tonggong

Pungkur

Topi, dudukuy

Topi, dudukuy

Tudung, langgukan

Tulis

Tulis

Serat

Tulung, pitulun

Pitulung

Pitandang

Tulus

Cios

Cios

Tuluy

Teras, lajeng

Teras, lajeng

Tumpak

Tumpak

Tunggang

Tunggu

Antos

Antos

Turun

Turun

Lungsur

Ucap

Ucap

Kedal, lisan

Ulah

Teu kenging

Teu kenging

Ulin

Ulin

Ameng

Umur

Umur

Yuswa

Urus, nguruskeun

Ngalereskeun

Ngalereskeun

Urut

Tilas

Tilas

Utama

Utami

Utami

Waktu

Waktos

Waktos

Wani

Wantun

Wantun

Waras

Cageur

Damang

Wareh, sawareh

Sapalih

Sapalih

Warga, dulur

Wargi

Wargi

Watara, sawatara

Sawatawis

Sawatawis

Wawuh

Wanoh, kenal

Kenal

Wedak

Pupur

Pupur

Wedal

Wedal

Weton

Wilang, kawilang

Kaetang

Kaetang

Wudu

Wulu, wudu

Abdas

Rekomendasi

0 Komentar

Anda belum bisa berkomentar, Harap masuk terlebih dahulu.